De afgelopen jaren is de leesachterstand in het basisonderwijs steeds prominenter in het nieuws geweest, vaak met Covid-19 als belangrijkste oorzaak. Hoewel de pandemie zeker bijgedragen heeft aan deze achterstanden, is het te eenvoudig om de schuld alleen daar te leggen. We missen belangrijke factoren die bijdragen aan de leesvaardigheid van kinderen, zoals lichaamshouding, perifere visie, zuurstofinname en concentratie. In dit artikel wil ik niet alleen wijzen op deze factoren. Maar wil ik ook een pleidooi houden voor een bredere kijk op onderwijsverbeteringen. En dit zonder ons vast te klampen aan de noodzaak van constante wetenschappelijke onderbouwing. Praktische observaties en innovaties kunnen immers een even grote impact hebben.
Een van de meest onderbelichte factoren in de discussie over leesachterstanden is lichaamshouding. Veel kinderen lezen onderuitgezakt, leunend op hun arm, of half liggend aan hun tafel. Deze houdingen zijn niet bevorderlijk voor de concentratie en verminderen de zuurstofinname, wat een directe invloed heeft op de hersenactiviteit. Uit onderzoek blijkt dat een goede lichaamshouding niet alleen fysiek comfort biedt, maar ook de cognitieve prestaties kan verbeteren. Zo toonde een studie uit 2018 aan dat een rechte houding kan leiden tot betere focus en een verhoogde opname van informatie.
De moderne klaslokalen zijn vaak druk ingericht met posters, schema’s en visuele hulpmiddelen. Hoewel dit bedoeld is om een stimulerende leeromgeving te creëren, kan het averechts werken voor kinderen met concentratieproblemen. Onze hersenen gebruiken de perifere visie om constant de omgeving te scannen op mogelijke bedreigingen of veranderingen. Dit leidt tot ‘perceptie zonder aandacht’, waarbij het brein afgeleid wordt door zaken waar we ons niet bewust van zijn. Vooral voor kinderen kan dit leiden tot verminderde concentratie. Te veel visuele prikkels zorgen ervoor dat het brein energie verbruikt op irrelevante zaken, wat ten koste gaat van de focus op het lezen.
Zuurstof is essentieel voor elke cognitieve functie, inclusief lezen. Door een correcte houding aan te nemen tijdens het lezen, met de rug recht en het hoofd in lijn met de ruggengraat, kunnen kinderen de zuurstofinname maximaliseren. wat leidt tot betere hersenprestaties. Onderzoek toont aan dat een verhoogde zuurstofvoorziening in de hersenen kan leiden tot betere concentratie en informatieverwerking. Het eenvoudigweg aanpassen van de lichaamshouding kan al een directe impact hebben op de leesprestaties. Het aanleren van het ademen door de neus verhoogt de concentratie zuurstofinname.
Wanneer je hoofd recht is, dan wordt het moeilijk lezen met je boek plat. Om die reden pakken we iets ter ondersteuning om ons boek in een hoek van 45 graden te zetten.
Een andere techniek die kan bijdragen aan het verbeteren van leesvaardigheden is het gebruik van een ‘phaser’, zoals een vinger of pen, om de leesregels te volgen. Dit helpt niet alleen om de aandacht gefocust te houden, maar stimuleert ook het gebruik van het werkgeheugen en vermindert de kans op afleiding. Speedreading-technieken zoals het lezen in een Z-vorm of het focussen op kernwoorden kunnen in latere stadia toegepast worden om de snelheid en het begrip verder te verhogen. Een studie uit 2021 bevestigt dat het gebruik van een fysieke geleider, zoals een vinger, de aandacht en leesvaardigheid kan verbeteren, vooral bij jonge kinderen.
Hoewel wetenschappelijke onderbouwing belangrijk is, moeten we erkennen dat onderwijsinnovaties niet altijd vast moeten zitten aan rigide bewijzen voordat ze worden geïmplementeerd. De snelheid van veranderingen in de samenleving, vooral in het onderwijs, vereist dat we openstaan voor nieuwe methodieken en routines. We hebben de afgelopen decennia gezien dat traditionele aanpakken, ondanks bewezen effectiviteit in gecontroleerde omgevingen, vaak niet voldoende zijn om complexe problemen zoals leesachterstanden op te lossen. De tijd van alleen maar wachten op wetenschappelijke studies is voorbij; we moeten durven experimenteren met effectieve methoden en onze ervaringen gebruiken als leidraad.
De afgelopen decennia hebben we een toename gezien in burn-outklachten bij zowel volwassenen als kinderen, en een groeiende afhankelijkheid van hulpverlening, zoals psychologen en coaches. Ondanks toegenomen kennis en wetenschappelijk onderzoek, lijken deze problemen niet te verdwijnen, maar juist erger te worden. Dit is een duidelijke indicatie dat we ons onderwijs en onze benadering van leerproblemen moeten herzien. Waarom zouden we niet experimenteren met simplistische en effectieve methoden? Wanneer we openstaan voor nieuwe observaties en technieken, zonder vast te houden aan het constant zoeken naar wetenschappelijke onderbouwing, kunnen we grote stappen vooruit zetten. Het implementeren van methoden zoals de NeuroFlux™ methode, die praktische technieken inzet om focus en concentratie te verbeteren, kan ons helpen de leesachterstand bij kinderen effectief aan te pakken.
We zeggen wel als docent zijnde: “Concentreer je,” maar we zeggen er alleen niet bij ‘hoe’ we dit moeten doen. We kunnen vaak simpelweg niet omschrijven hoe we tot een focus komen, en dit terwijl focus een essentieel onderdeel is van het leren. En niet enkel van het leren, meer nog voor de zelfontwikkeling van het kind. Het vergt geen moeite wanneer je start met het toepassen van bovenstaande disciplines. Elimineer afleidingen en focus op de tools die ik heb benoemd. Dit zal de leer-curve al verhogen en hiermee de resultaten meetbaar verbeteren. Dit is als school belangrijk vandaag de dag, dus slaan we hier niet twee vliegen in één klap?
Leesachterstanden kunnen en moeten worden aangepakt door verder te kijken dan de traditionele schuldigen, zoals Covid-19. We moeten ook onze methoden en benaderingen in het onderwijs herzien. Lichaamshouding, perifere afleiding, zuurstof en focus zijn allemaal essentiële factoren die ons helpen bij het overwinnen van deze uitdagingen. De nadruk moet liggen op praktische oplossingen die we direct kunnen toepassen, zoals het verbeteren van de leeshouding, het verminderen van afleidende factoren in klaslokalen, en het gebruiken van methoden die de focus en leesvaardigheid verbeteren. Hoewel wetenschappelijke onderbouwing belangrijk is, mogen we ons niet laten verlammen door de afwezigheid ervan. Het is tijd om te handelen, te observeren, en te leren van wat ons omringt. Laten we innoveren voor de toekomst van onze kinderen.
Mijn naam is Michel Pieters, mens! Meer heb ik eigenlijk als titel niet nodig. Ik ben geen coach, maar een brain-guide. In mijn rol als brain-guide richt ik me op het onderzoeken en begrijpen van de factoren die het leervermogen en de cognitieve prestaties beïnvloeden. Samen met een gedreven team onderzoek ik zowel wat wel werkt als wat niet werkt, waarbij we ons richten op praktische en duurzame oplossingen die effectief zijn voor het onderwijs. Deze aanpak heeft geleid tot unieke en baanbrekende methodieken die bijdragen aan het gewenste rendement waar we zo hard naar op zoek zijn.
Het wordt tijd voor ‘anders’ en het wordt tijd voor ‘echt resultaat’ met een holistisch karakter, waar een ieder, en met name onze kinderen, beter van worden. En nu hebben we slechts één generatie nodig voor een betere wereld.
Graag kom ik in een training voor docenten toelichten waarom het essentieel is om deze technieken toe te passen. Deze training biedt niet alleen inzichten in eenvoudige maar effectieve routines die de leesvaardigheid verbeteren, maar helpt ook om de werkdruk van docenten te verlichten. Naast mijn expertise in leesvaardigheid ben ik ook gespecialiseerd in de diepere lagen van zelfontwikkeling, burn-out (herstel en preventie), en zakelijke transformaties.
Op deze wijze kunnen we het bestaande systeem volgen, zelfs als we het vandaag nog niet kunnen veranderen, en toch de werkdruk voor iedereen verlichten.
“The Effects of Posture on Cognitive Performance in Children,” Journal of Cognitive Education, 2018.
“Perceptual Load and Distractor Interference: How Attention is Divided,” Psychology Bulletin, 2019.
Oxygen and the Brain: The Crucial Role of O2 in Cognitive Function,” Neurophysiology Research, 2020.
“The Role of Physical Guidance in Developing Reading Skills,” Education Sciences, 2021.
The NeuroFlux Methoden; Michel Pieters, brainguidance 2023 ) The NeuroFlux biedt nieuwe percepties in leren en preveniëren van burn-out.
Voor velen is het belangrijk om zich vast te houden aan de wetenschappelijke waarden achter ons huidige educatie-systeem. We doen dit veelal op basis van de wetenschap die bepaalde systemen in standhouden zonder de bronnen op relevantie te toetsen. Om die reden hebben wij een resources Lab ingericht, zodat een ieder ook ‘die andere neurologische wetenschap’ kan inspecteren.
De ervaring is de beste leermeester, wellicht kunnen we het gezamenlijk gewoon eens proberen.
Ga naar ResLab™
